Wyciąganie Polaków z rąk gestapo, przerzucanie poczty kurierskiej, wystawianie fałszywych zaświadczeń, by uchronić od aresztowań, czy sabotaż poleceń niemieckiego okupanta: to działania, których podejmowali się Szwedzi pracujący w Warszawie latach 1939-1942. Pomoc szwedzką przerwały aresztowania, jakie przeprowadzili naziści w lipcu 1942 roku.
Historia Ericsson w Polsce jest nierozłącznie związana z symbolicznym dla powstania warszawskiego budynkiem PAST-y (Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna)[1]. Ta strategiczna centrala telekomunikacyjna została zajęta przez Niemców w październiku 1939 roku. Szwedzcy dyrektorowie pozostawali w Polsce podczas niemieckiej okupacji. W różnoraki sposób włączali się w działania antynazistowskie.
Władze okupacyjne wymagały informacji o nazwiskach podłączanych abonentów, szczególnie selekcjonując ze spisu abonentów Żydów mieszkających w getcie. Polacy obsługujący centralę nauczyli się „omijać system”, co umożliwiło mieszkańcom getta kontakt z bliskimi poza jego murami. Gdy sprawa wyszła na jaw, Niemcy aresztowali wielu pracowników. Dzieki osobistej interwencji w gestapo Sigfrida Haggberga, dyrektora technicznego w Ericsson, z aresztu zwolniono niektórych z nich. To nie jedyny przypadek, gdy Haggberg korzystał ze swoich znajomości, aby wspomóc Polaków.
W lipcu 1942 roku spektakularnym aresztowaniem Nilsa Berglinda, ówczesnego dyrektora PASE (Polska Akcyjna Spółka Elektryczna)[2] rozpoczęła się akcja aresztowań „warszawskich” Szwedów i współpracujących z nimi Polaków. Przy zatrzymanym w Berlinie Berglindzie znaleziono materiały dowodzące współpracy z polskim podziemiem. Podobną działalność prowadził Haggberg. Obydwaj w 1946 roku zostali odznaczeni przez władze polskie Złotym Krzyżem Zasługi.
Zatrzymanych uwięziono w berlińskim Moabicie. Dopiero wstawiennictwo szwedzkiego domu panującego, ponoć aż u Adolfa Hitlera, sprawiło, że więźniowie zostali ułaskawieni, zwolnieni i odesłani do Szwecji w 1944 roku.
Sigfrid Haggberg powrócił do Polski po wojnie. Jego głównym zdaniem było reprezentowanie firmy Ericsson w negocjacjach dotyczących telefonizacji kraju. Ponadto organizował zbiórki na rzecz pracowników PAST, którzy podczas wojny stracili cały majątek. Negocjacje nie przyniosły rezultatów, a firma Ericsson powróciła do Polski dopiero w 1992 roku.
O roli Szwedów w powstaniu warszawskim rozmawiały 6 lipca 2009 podczas wieczoru poświęconego firmie Ericsson w ramach festiwalu "Ogrody Północy" Katarzyna Pąk, dyrektor Działu Komunikacji i Marketingu w firmie Ericsson Sp. z o.o. i Pani Barbara Pietkiewicz-Kraśko.
[1] PAST – Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna, powołana do życia w 1922 roku przez Rząd Polski (4/7 udziałów) oraz Ericsson (3/7 udziałów).Spółka otrzymała 25-letnią koncesję na zarządzanie i rozwój istniejącej infrastruktury a także na zarządzanie połączeniami.
[2] PASE – Polska Akcyjna Spółka Elektryczna, powołana do życia w 1924 roku przez Ericsson.
źródło: Ericsson
